I. BÖLÜM
FÂTİH SULTAN MEHMED ÇAĞINDAKİ FETİHLER (1451-1479)
A)Sokum/Apkaz-Eli ve Dadyan/Megrei (Mingrel)
Ülkelerinin İtaati (1451, 1454)
B)Harşıt (Khaşrûd)dan Çoruk-Ağzı ve Acara-Suyu'-
na Değin Fetihler :
1. Tırabuzon'un Fethi (1461)
2. Kürtün ile Torul ve Çanıça (Gümüşhane) Bölgesinin Ortodoks Kabasitan'lardan Alınması (1479)
3. Tırabuzon Sancağı ve Sınırları (1516)
C)Kefe ile Azak'm Cenevizliler'den Fethi ve Kırım Hanlığı'nm istanbul'a tâbiliği ile, bütün Kuzey- Kafkas bölgelerinin hukukça Osmanlılar'a bağ lanması (1475)
Ç) Anapa, Taman ve Koba'nm Kıyı-Çerkesleri ile Cenevizli'Ierden alınarak Kefe Sansağı'na bağ lanması (1479)
II. BÖLÜM
ŞEHZADE VE PÂDİŞÂH YAVUZ SELİMİN
FETİHLERİ (1508, 1514) *
A) Canet/Batum çevresinin fethi ile Gürel/Gurya ve Açıkbaş / İmeret bölgelerinin itaat ettirilmesi (1508); Doğu-Gürcistan/Kartli'nin Tâbiliği (1514)
B) Çaldıran Seferi sırasında Nahçıvan ve Revan'ın vurulması ve Ahıska-Çoruk Atabeklerinin tâbilik hizmeti (1514)
III. BÖLÜM
KANUNÎ SULTAN SÜLEYMAN ÇAĞINDAKİ
FETİHLER (1534-1555)
A) Araş boylarındaki ilk fetih ve işgaller (1534); ve
Erzurum Eyaletinin kuruluşu (1535)
B) Osmanlılar'm îlk Erzurum Beğlerbeğisi'nin Ata-
bek-Yurdu'ndan aldığı yerler ve Erzurum Eyaletinin kuzey ve doğu sınırları
C) Doğu-Gürcistan ile Atabekler-Yurdu'nun Safîlilere tâbi oluşu ve Tahmasb'm Atabekleri Erzurum'a saldırmaya kışkırtması; Kanunî'nin İkinci-Doğu Seferi sırasında Atabek'lerden alınan yerler ve Gürcistan ile Şirvan'daki vak'alar (1543-1549)
Ç) Atabekler'den Ardanuç ve Ardahan Bölgesinin fethi; İranlıların Doğu-Anadolu'ya saldırmaları ve bunun üzerine Kanunî'nin Üçüncü-Doğu Seferine çıkışı; ilk Osmanlı-Safîli Barışı'na (1 Haziran 1555) göre Kafkasya'da Osmanlı hâkimiyeti ve topraklarının sınırları
IV.BÖLÜM
III. SULTAN MURAD ÇAĞINDAKİ
FETİHLER (1578-1590)
A) Osmanlılar'm îran Barışını gözetmeleri; Dağıstan, Şirvan ve Gilân'daki Sünnî halkın ve Doğu-Gürcistan'daki Hıristiyanların, Osmanlılar'dan yar dım dileği; Osmanlılar'm Hazar Denizi'ne hâkim olup, Türkistan Ticaret ve Hac-Yolunu açma isteği
B) Dünyanın en büyük imparatorluğu Osmanlı Devle-
ti'nin, Hazar Denizine hâkim olmak isteği ile Safîli İran üzerine sefer hazırlığı, II. Şah İsmail'in ölümü üzerine İranda Saltanat Nâibliği, karşı lıklı sınır akınları
C) Doğu-Gürcistan ile Şirvan'ın Fethi (1578-1583):
1. Lala-Paşa Serdarlığı'mdaki hazırlıklar ve Çıldır Cengi ile Akhıska Atabeklik bölgesinin ve Tiflis/Kartlı Eli'nin fethi (1578)
2. Kakhet Beğliği'nin itaati; Koyungeçidi Cengi ile, Şirvan'ın alınması (1578)
Ç) Dağıstan işleri; Araş güneyinde ve kuzeyindeki fetihler; Kars imarı; Faş Kalesi'nin yapımı :
1. Dağıstan Beğleri'nin itaati ve burada Osmanlı Sancağı kurma teşebbüsleri (1578, 1579-1585)
2. Van Eyâleti Beğleri'nin Araş güneyindeki fetihleri: Ağrı İli'nin ve Makû, Ovacık, Khoy bölgelerinin almışı (1578)
3. Serdar Lala-Paşa ordusunun Araş kuzeyindeki fetihleri, Kars Kalesi'nin İmarı ve Eyâlet merkezi oluşu, Revan'a akın yapılması (1579)
4. Kaptan Kılıç-Ali Paşa'nm Riyon-Ağzı'nda Faş Kalesi'ni yaptırması (1579)
D) Kür boylarındaki Vak'alar; Revan Fethi, Yeni İmar ve Eyaletler (1578-1588):
1. Büyük-Şirvan'm elden çıkması ve istirdadı, Karabağ/Gence ve Mugan akını (1578-1583)
2. Koca-Sinan Paşa'nm Serdarlığı sırasında Tiflis/Kartli ve Kahket'teki vak'alar (1579-1582)
3. Ferhad Paşa'nm İlk Serdarlığı sırasında Revan Fethi ve İmarı (1583); Loru ile Tumanıs Kaleleri'nin îman, Loru (Borçalı) ve Tumanıs Eyâletleri'nin kurulması (1584)
4. Tebriz Fethi sırasında Nahçıvan, Ordubad, Kapan ve Zengezur bölgelerinin itaati (1586); Ferhad Paşa'mn îkinci Serdarlığmda Akhıska ve Göri Kalelerinin yapılması, Göri Beğlerbe- ğiliği'nin kuruluşu (1587); Gence Kalesi'nin îman ve Gence/Karabağ Eyaleti'nin Fethi (1588); Revan Beğlerbeğisi Khıdır Paşa'mn, yerli halkının dileğiyle Nahçıvan'ı kurtarması (1588)
D) Şah Abbâs'm dileği ile, 12 yıllık savaşlara son verdiren 1590 îstanbul Barışı'nm imzalanması; Osmanlılar'ın 1451-1590 arasında Kafkas-Elleri Fetihlerine toplu bir bakış
Kaynaklar ve Bibliyografya:
I ? Kaynaklar (Arşiv malzemesi)
II ? Kaynak Eserler
III ? Araştırmalar ve Umumî Eserler
BELGELER
İndeksler
1. ve 2. Harita
Boyut (cm.): 16x24, 550, Basım Yeri: Ankara, Basım Tarihi: 1998-12, Kapak Türü: Karton kapak, Kağıt Türü: 2. hamur, Dili: Türkçe